Υπογράφηκε χτες το μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στον δήμο Αθηναίων και δέκα ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις για τη δημιουργία ενός ξενώνα για ευάλωτα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Η δομή αναμένεται να λειτουργήσει την άνοιξη του ’24, οι προκλήσεις όμως που αφορούν τη λειτουργία του παραμένουν πολλές.  

ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ, ΒΕΒΑΙΑ, ΜΥΣΤΙΚΟ το ότι πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα είναι, έχουν βρεθεί ή είναι πολύ πιθανό να βρεθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους σε κατάσταση ακόμα και ακραίας ευαλωτότητας, η οποία μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως η ηλικία –με τα ανήλικα και τα ηλικιωμένα άτομα να είναι στην «πρώτη γραμμή»–, η κοινωνική θέση, η καταγωγή, η ταυτότητα και η έκφραση φύλου, η έλλειψη στέγης, η αναπηρία επίσης. Συμβαίνει μάλιστα κάποιες φορές σε δύσκολη θέση να βρεθούν ακόμα και πρόσωπα που θα μπορούσαν να θεωρηθούν συγκριτικά προνομιούχα.

Η ανάγκη να δημιουργηθούν χώροι φιλοξενίας και στήριξης γι' αυτούς τους ανθρώπους διαφάνηκε από πολύ νωρίς, ακόμα και σε χώρες με ανοιχτές κοινωνίες, όπου σύντομα κατοχυρώθηκαν μια σειρά θεμελιώδη ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Τα πρώτα «καταφύγια» σε Αμερική και Ευρώπη χρονολογούνται τη δεκαετία του ’70 και δημιουργήθηκαν ύστερα από ακτιβιστικές πρωτοβουλίες, είτε αυτόνομα, είτε σε συνεργασία με ΜΚΟ ή/και τις κατά τόπους δημοτικές, πολιτειακές κ.λπ. αρχές – ανάλογες δομές, οι οποίες συχνά αναφέρονται ως Rainbow Houses, εξακολουθούν να λειτουργούν και σήμερα. Είναι αρκετά στον αριθμό, περισσότερο εξελιγμένα και προσφέρουν ανεκτίμητη βοήθεια σε κόσμο που διαφορετικά θα βρισκόταν εκτεθειμένος σε πολλαπλούς κινδύνους – δεν είναι υπερβολή να ειπωθεί ότι σώζουν κυριολεκτικά ζωές.

Ήδη από τα χρόνια του ΑΚΟΕ θυμάμαι ανθρώπους σε ανάγκη να φιλοξενούνται κάποιες φορές στα γραφεία της Ζαλόγγου 6Α, ενώ και στις μέρες μας νέα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά, διωγμένα από το σπίτι τους, έχουν φιλοξενηθεί προσωρινά στα γραφεία της Colour Youth. Συζητήσεις για την ίδρυση ενός ξενώνα για ευάλωτα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και στην Αθήνα γίνονται από παλιά, δεν ήταν μάλιστα λίγες οι φορές που η έλλειψή του φάνηκε με δραματικό τρόπο. Φαίνεται όμως ότι πλέον, και ύστερα από «μαραθώνιες» διαβουλεύσεις μεταξύ δέκα ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων και της δημοτικής αρχής, δρομολογείται, επιτέλους, η υλοποίησή του (σ.σ. η περιφέρεια Αττικής είχε απευθύνει με τη σειρά της πέρσι πρόσκληση υποβολής προτάσεων σε οργανώσεις/δυνητικούς δικαιούχους για τη δημιουργία ενός τέτοιου ξενώνα στο πλαίσιο προγράμματος συγχρηματοδοτούμενου από το ΕΚΤ, κάτι που όμως δεν ευδοκίμησε). Συγκεκριμένα, μόλις χτες υπογράφηκε το σχετικό μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ των δύο πλευρών.

Τα έξοδα ανακαίνισης και λειτουργίας του κτιρίου που πρόκειται να στεγάσει τον ξενώνα –βρίσκεται στην οδό Επίκουρου και παραχωρήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης– δεσμεύτηκε να αναλάβει εξ ολοκλήρου ο δήμος Αθηναίων, με τις οργανώσεις να έχουν επικουρικό και συμβουλευτικό ρόλο σε οτιδήποτε αφορά τη λειτουργία του. Διάφορες άλλες παράμετροι αναμένεται να συνδιαμορφωθούν στην πορεία και δύσκολα, νομίζω, θα διαφωνήσει κανείς ότι, ανεξάρτητα από τις πολιτικές πεποιθήσεις καθενός και καθεμιάς μας, εκείνο που καταρχάς προέχει είναι η προστασία των πιο ευάλωτων μελών της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, πάντα με τρόπο που να ανταποκρίνεται όσο γίνεται πιο ικανοποιητικά στις ζωτικές τους ανάγκες και δίχως να γίνονται αντικείμενο κανενός είδους εκμετάλλευσης.

Το μεγαλύτερο «αγκάθι» σε αυτή την αναμφίβολα θετική εξέλιξη αποτελεί προσώρας η μη συμπερίληψη νέων κάτω των 18 ετών, παρότι είναι πολλές οι περιπτώσεις νέων ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιών που εκδιώκονται από τα σπίτια τους ή/και κακοποιούνται – σε άλλες χώρες γίνονται δεκτά στις περισσότερες ανάλογες δομές είτε σε εξειδικευμένες αντίστοιχες. Διότι ναι μεν οι νέοι άνθρωποι χρειάζονται πιο εξειδικευμένη αντιμετώπιση και υπηρεσίες, καταρχάς όμως χρειάζονται προστασία και φροντίδα. Οι ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις ζήτησαν να κατέβει το όριο τουλάχιστον στα 16 έτη, στην ηλικία συναίνεσης δηλαδή, εν τέλει όμως αυτό δεν έγινε δεκτό με πρόφαση την έλλειψη εξειδικευμένων υπηρεσιών.   

Σύμφωνα με την αντιδήμαρχο Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Κοινωνίας των Πολιτών, Κατερίνα Γκαγκάκη, ο ξενώνας αναμένεται να λειτουργήσει κανονικά σε ένα περίπου οκτάμηνο. Θα είναι δυναμικότητας 35 δωματίων, όπου θα μπορούν να διαμείνουν από ένα έως δύο άτομα, θα υπάρχουν χώροι εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων, ενώ θα παρέχονται επίσης υπηρεσίες συμβουλευτικής, ιατρικής και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης. Αναφορικά με το ζήτημα του ορίου ηλικίας, μας είπε ότι ευελπιστεί να λυθεί μέσω του Κέντρου Υποστήριξης Παιδιού και Οικογένειας. Ιδού τι απάντησαν για όλα αυτά στη LiFO τόσο η αντιδήμαρχος, που έχει επωμιστεί τη λειτουργία του ξενώνα, όσο και οι δέκα ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις που συμμετέχουν στην προσπάθεια με κοινό τους κείμενο. 

«Οι διάλογος με τις ΛΟΑΤΚΙ+ συλλογικότητες αναφορικά με τη δημιουργία ενός ξενώνα για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα σε ακραία ευαλωτότητα ξεκίνησε τον Μάρτιο, παρουσία του δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη. Καταλαβαίνω απόλυτα ότι το χρονικό σημείο στο οποίο ανακοινώνεται, λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές δηλαδή, μπορεί να ακούγεται σε κάποιους αποτρεπτικό. Όμως αφενός το κτίριο που θα στεγάσει την υπηρεσία αποκτήθηκε πολύ πρόσφατα, στις 24/8, αφετέρου δεν μπορεί να ξεκινήσει μια τέτοια διαδικασία χωρίς εξαντλητικές διαβουλεύσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Ο κανονισμός λειτουργίας του ξενώνα πρόκειται να συνδιαμορφωθεί από όλους/-ες όσοι/-ες εμπλεκόμαστε στην πρωτοβουλία αυτή και προς τούτο συντάχθηκε μνημόνιο συνεργασίας που πρόκειται άμεσα να υπογραφεί (σ.σ. υπογράφηκε χτες). Οι ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις θα έχουν λόγο στην επιστημονική επιτροπή, στην επιλογή των εργαζομένων κ.λπ., καθώς οι προκλήσεις είναι πολλές. Αυτό το εγχείρημα έχει, βλέπετε, πολλές ιδιαιτερότητες που ούτε εγώ φανταζόμουν στο ξεκίνημα, περισσότερες ίσως απ' ό,τι οι δομές που προορίζονται για άλλες κατηγορίες ευάλωτων πολιτών όπως οι άστεγοι και οι χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Ας πούμε, εκτός από το διοικητικό και το επιστημονικό προσωπικό, “lgbtqi friendly” οφείλει να είναι και αυτό που θα απασχολείται στον καθαρισμό και τη φύλαξη. Διαφορετικά, η όλη προσπάθεια κινδυνεύει να αυτοακυρωθεί.

Όσον αφορά τα ανήλικα ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων σε ανάγκη, ναι μεν θα μπορούμε να παρέχουμε συμβουλευτικές υπηρεσίες, δυστυχώς όμως για μια σειρά λόγους αδυνατούμε να τα φιλοξενήσουμε, αρχικά τουλάχιστον, σε αυτήν τη δομή. Το ζήτημα που προκύπτει ευελπιστώ να λυθεί μέσω του Κέντρου Υποστήριξης Παιδιού και Οικογένειας. Ευπρόσδεκτα, όμως, θα είναι τόσο τα άτομα μεγαλύτερων ηλικιών όσο και άνθρωποι με αναπηρίες, μόλις γίνουν κάποιες ακόμα αναγκαίες προσαρμογές. Το διάστημα φιλοξενίας, και ανάλογα πάντα με την περίπτωση, θα φτάνει τουλάχιστον τους έξι μήνες.

Το θέμα, τώρα, των κριτηρίων βάσει των οποίων θα γίνεται δεκτό κάποιο άτομο είναι κάπως περίπλοκο, άλλωστε ευάλωτους ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπους μπορεί κανείς να συναντήσει σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Οπότε κύριο κριτήριο φαίνεται ότι θα είναι καταρχάς οι ανάγκες και ο βαθμός ευαλωτότητας λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και ταυτότητας είτε έκφρασης φύλου που θα προκύψει ανά περίπτωση μέσα από συνεντεύξεις και κοινωνική έρευνα, όλα αυτά όμως παραμένουν υπό συζήτηση. Αναφορικά με ανάλογες δομές που υπάρχουν στο εξωτερικό, σαφώς και τις λαμβάνουμε υπόψη για τις βέλτιστες δυνατές πρακτικές, δεν λειτουργούν όμως όλες παρόμοια ώστε να υπάρχει κάτι σαν μπούσουλας ούτε και το κοινωνικό περιβάλλον τους προσομοιάζει στο δικό μας, θα πρέπει λοιπόν να δούμε στην πράξη πώς μπορούν να γίνουν κάποια πράγματα εδώ».  

Το κοινό κείμενο των δέκα ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεων* που συμμετέχουν στο εγχείρημα της δημιουργίας του ξενώνα:

«Το μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στον δήμο και τις ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις ορίζει το πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ μας και καταγράφει τις υποχρεώσεις του δήμου αναφορικά με τη λειτουργία του ξενώνα. Παράλληλα, ορίζει και τα περιθώρια παρέμβασης των οργανώσεων στο πλαίσιο της δομής, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να συνδράμουμε με κάθε μέσο ώστε ο ξενώνας να αποτελέσει κέντρο αναφοράς για την κοινότητά μας στην Αθήνα.

Οι ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις θα συνεισφέρουμε με τη συσσωρευμένη γνώση και εμπειρία μας γύρω από την προστασία και προάσπιση των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, τη στήριξη και την ενδυνάμωσή τους. Η δράση μας θα επικεντρώνεται στην παροχή υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής φροντίδας για τα άτομα που διαμένουν στον ξενώνα. Προβλέπονται επίσης δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινωνικού συνόλου, εκπαίδευσης, παροχής ενημέρωσης για θέματα υγείας κ.λπ. Στις αρμοδιότητες των οργανώσεων συμπεριλαμβάνεται η σύσταση συμβουλευτικής επιτροπής που θα έχει ως στόχο την τήρηση των συμφωνηθέντων και την εύρυθμη λειτουργία της δομής. Επίσης, οι οργανώσεις αναλαμβάνουμε από κοινού με τον δήμο τον σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων για την ενδυνάμωση των φιλοξενούμενων.

Η διαβούλευση με τον δήμο ήταν μια μακρά διαδικασία που ξεκίνησε στις αρχές του έτους και ολοκληρώθηκε πριν από λίγες μέρες με την έγκριση του Μνημονίου Συνεργασίας από το δημοτικό συμβούλιο. Είμαστε ευτυχείς που όσα ζητήματα αναδείχθηκαν στην πορεία της διαδικασίας προβλέπονται, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο τελικό κείμενο του μνημονίου.

Καθημερινά εξάλλου ακούμε για περιπτώσεις ατόμων που χρειάζονται υπηρεσίες στέγασης και υποστήριξης, όπως αυτές που θα παρέχει ο ξενώνας. Στην πλειοψηφία τους είναι άτομα νεαρής ή μεγαλύτερης ηλικίας και συνήθως τρανς άτομα, που παράλληλα αντιμετωπίζουν αποκλεισμούς από την εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και την αγορά εργασίας λόγω της ταυτότητάς τους. Γι’ αυτό, άλλωστε, και ήταν πάγιο αίτημα της κοινότητας η δημιουργία μιας δομής στέγασης που θα υποστηρίζει τα πιο ευάλωτα μέλη της στον αγώνα τους για αξιοπρεπή διαβίωση.

Το μνημόνιο περιγράφει σε αδρές γραμμές τις προϋποθέσεις για τη φιλοξενία κάποιου ατόμου στον ξενώνα, που θα γίνουν συγκεκριμένες με τη σύνταξη του κανονισμού λειτουργίας. Προς το παρόν, το μόνο κριτήριο που έχει συζητηθεί για την εισαγωγή στον ξενώνα είναι τα άτομα να είναι ενήλικα, χωρίς ανώτατο όριο ηλικίας, καθώς στα ηλικιωμένα είναι πιο επισφαλής η στέγη.

Μας απασχολεί, όμως, εξίσου η παροχή καταφυγίου σε ανήλικα άτομα που εκδιώκονται από το σπίτι τους λόγω της σεξουαλικής ταυτότητας ή/και της ταυτότητας φύλου τους και δεν έχουν πού να απευθυνθούν για προστασία, καθώς άλλες δομές ανηλίκων μπορεί να αποδειχθούν το ίδιο αφιλόξενες ή ακόμα και κακοποιητικές για ένα ΛΟΑΤΚΙ+ νεαρό άτομο. Από τον δήμο Αθηναίων τέθηκε ακόμη στο τραπέζι η φιλοξενία να αφορά “αυτοεξυπηρετούμενα” άτομα – μένει να διευκρινίσουμε τον όρο, καθώς με την κατάλληλη στήριξη μπορούν πολλά άτομα, και ηλικιωμένα και ΑΜΕΑ, να είναι αυτοεξυπηρετούμενα. Πιστεύουμε ότι με καλό πνεύμα συνεργασίας θα βρεθούν οι κατάλληλες λύσεις για ευρεία συμπεριληπτικότητα στον ξενώνα, μέχρι τουλάχιστον να δημιουργηθούν κι άλλες, πιο εξειδικευμένες δομές για ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα».

Πηγή : lifo.gr