Ιδιαίτερα αυξημένο είναι το ενδιαφέρον των πολιτών, για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών τους, μέσω του νέου προγράμματος «Εξοικονομώ 2026». Το Υπουργείο Ενέργειας και Περιβάλλοντος βρίσκεται στην τελική ευθεία για την προετοιμασία του νέου προγράμματος, το οποίο θα παρουσιασθεί τις αμέσως επόμενες ημέρες και το αργότερο μέχρι τέλος Οκτωβρίου, προκειμένου να ξεκινήσουν να «τρέχουν» τα προγράμματα για την ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών και κτιρίων από νοικοκυριά και επιχειρήσεις από το επόμενο έτος.

Οι αλλαγές που έχουν γίνει στο νέο «Εξοικονομώ 2026» έχουν στόχο να ολοκληρώνονται πιο γρήγορα οι ενεργειακές αναβαθμίσεις των κατοικιών, συμβάλλοντας καθοριστικά στον περιορισμό του στεγαστικού προβλήματος με την ενεργειακή αναβάθμιση 60.000 ακινήτων ετησίως έως το 2030. Με αυτόν τον τρόπο εκτιμάται ότι θα υπάρξουν περισσότερα και ενεργειακά αναβαθμισμένα διαθέσιμα ακίνητα σε όλη την Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό, το νέο πρόγραμμα θα φέρει αλλαγές με περισσότερους δικαιούχους και λιγότερη γραφειοκρατία. Για παράδειγμα, εξετάζεται να δοθεί η δυνατότητα στους παρόχους ενέργειας να αναλάβουν την ενεργειακή αναβάθμιση ενός κτιρίου. Αυτή η ρύθμιση, έφερε όμως, μεγάλη αντίδραση των μηχανικών, διότι θεωρούν, ότι υποβαθμίζεται ο ρόλος τους, μειώνει τη διαφάνεια και την αξιοκρατία, και θέτει σε κίνδυνο την ποιότητα των παρεμβάσεων.

• Που εστιάζει το «Εξοικονομώ 2026»;

Το νέο «Εξοικονομώ 2026» θα εστιάσει για άλλη μια φορά στη στήριξη των ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών και επιχειρήσεων ενώ στο επίκεντρο των παρεμβάσεων θα βρεθούν αντικατάσταση παλιών ενεργειακών συστημάτων με σύγχρονο εξοπλισμό, όπως αντλίες θερμότητας και ηλιακούς θερμοσίφωνες.

Σημαντική πρόβλεψη του προγράμματος είναι ότι το πρόγραμμα περιλαμβάνει ξεχωριστά κίνητρα για τη στήριξη οικογενειών με μέλος/μέλη ΑμεΑ, οικογένειες με τέσσερα εξαρτώμενα τέκνα και ευάλωτα νοικοκυριά, τόσο με τη μορφή αυξημένου ποσοστού επιχορηγήσεων όσο και ειδικού προϋπολογισμού.

• Ποιες είναι οι αλλαγές που φέρνει το νέο πρόγραμμα το 2026;

Αναλυτικότερα, το 2026 αναμένεται να «τρέξουν» προγράμματα «Εξοικονομώ» για κατοικίες και επιχειρήσεις. Επίσης θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές κυρίως σε «κοινωνικά» κριτήρια προκειμένου να ενταχθούν στα προγράμματα όσο το δυνατόν περισσότεροι πολίτες. Δηλαδή να υπάρξουν γεωγραφικά κριτήρια ανάλογα με την περιοχή που μένουν οι δικαιούχοι καθώς διαφορετικές είναι οι ενεργειακές ανάγκες που έχουν όσοι διαμένουν σε ορεινές περιοχές και άλλες όσοι κατοικούν στα νησιά. Επίσης, θα υπάρξουν και άλλα κριτήρια όπως για παράδειγμα εάν ένας πολίτης είναι φοιτητής προκειμένου να διευρυνθεί η περίμετρος των δικαιούχων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και στο «Εξοικονομώ 2026» δεν θα υπάρχουν εισοδηματικά κριτήρια που αποκλείουν τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, ωστόσο το πρόγραμμα περιλαμβάνει ξεχωριστά κίνητρα για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, ήτοι με ατομικό εισόδημα κάτω των 5.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα κάτω των 10.000 ευρώ, τα οποία λαμβάνουν αυξημένο ποσοστό επιχορήγησης.

Επίσης λόγω της μεγάλης αύξησης του κόστους κατασκευής και των οικοδομικών υλικών τα τελευταία χρόνια, εξετάζεται να αυξηθεί και ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός.

• Ποιος βασικός στόχος πρέπει να επιτευχθεί;

Η πρόταση (συνδυασμός παρεμβάσεων) για ενεργειακή αναβάθμιση, που υποβάλλεται με την αίτηση, θα πρέπει να καλύπτει τον ελάχιστο ενεργειακό – περιβαλλοντικό στόχο αίτησης, ως εξής:

Για κάθε επιλέξιμη κατοικία (μονοκατοικία ή διαμέρισμα) υποχρεωτική αναβάθμιση κατά τουλάχιστον τρεις (3) ενεργειακές κατηγορίες, σε σχέση με την κατάταξη στο Α’ ΠΕΑ (και υποχρεωτικά κατ’ ελάχιστον Β’ κατηγορία όταν πρόκειται για ριζική ανακαίνιση), ώστε να εξασφαλίζεται εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας σε ποσοστό άνω του 30%.

• Τι επιδοτείται από το Πρόγραμμα «Εξοικονομώ 2026»;

1. Αντικατάσταση κουφωμάτων

2. Τοποθέτηση/αναβάθμιση θερμομόνωσης

3. Αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης

4. Σύστημα ZNX με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ)

5. Λοιπές Παρεμβάσεις Εξοικονόμησης (smart home).

Επίσης το πρόγραμμα καλύπτει εξ ολοκλήρου και τις δαπάνες για: το κόστος των δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων, του συμβούλου έργου, την κατάρτιση της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου/Διηρημένης Ιδιοκτησίας καθώς και τυχόν λοιπές δαπάνες μελετών (π.χ. Άδεια Μικρής Κλίμακας, κ.λπ.).

• Ποια νοικοκυριά μπορούν να επιδοτηθούν;

Στο πρόγραμμα μπορούν να ενταχθούν ιδιοκτήτες (όσοι έχουν εμπράγματο δικαίωμα) για την κύρια κατοικία τους ή για νοικιασμένο σπίτι που χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία. Στο πρόγραμμα εκτός από τους ιδιοκτήτες των κατοικιών θα μπορούν να ενταχθούν και ενοικιαστές, εφόσον η υπολειπόμενη διάρκεια του συμβολαίου μίσθωσης είναι τουλάχιστον 7 χρόνια.

• Τι πρέπει να προσέξει ο ενδιαφερόμενος για την έγκαιρη προετοιμασία του φακέλου για την υποβολή της αίτησής του;

1. Θα πρέπει να φροντίσει να έχει όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα του κτίσματος (οικοδομική άδεια, σχέδια πολεοδομίας κ.λπ.).
2. Σε περίπτωση που υπάρχουν εκκρεμότητες νομιμοποίησης σε ακίνητο με πολεοδομικές αυθαιρεσίες, η υποβολή δήλωσης για υπαγωγή σε νόμο «τακτοποίησης» αυθαιρέτων κατασκευών θα πρέπει να έχει γίνει πριν την υποβολή της αίτησης στο «Εξοικονομώ 2026». Σε κάθε περίπτωση, πριν την τελική εκταμίευση της επιχορήγησης του έργου θα πρέπει να έχει προσκομιστεί η βεβαίωση περαίωσης της υπαγωγής περί τακτοποίησης αυθαιρέτων κατασκευών, όπου και θα προκύπτει η εξόφληση του συνόλου του ενιαίου ειδικού προστίμου του ακινήτου.
3. Λόγω των περιορισμών που θέτει το πρόγραμμα και λαμβάνοντας υπόψη ότι απαιτείται παράλληλα να επιτυγχάνεται η αναβάθμιση της κατοικίας του κατά 3 ενεργειακές κατηγορίες, σε σχέση με το 1ο ενεργειακό πιστοποιητικό, ο ενδιαφερόμενος πρέπει να επιλέξει τις κατάλληλες παρεμβάσεις που με το λιγότερο κόστος θα του εξασφαλίσουν μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας.
4. Λόγω της μοριοδότησης που ισχύει στο νέο πρόγραμμα, η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών με κατασκευή προ του 1980, δίνει περισσότερα μόρια στον ενδιαφερόμενο συγκριτικά με νεότερες κατοικίες που αναβαθμίζονται και έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιλεγούν και να εγκριθούν οι αιτήσεις.
5. Η κατοικία θα πρέπει να χρησιμοποιείται. Σε περίπτωση που από τα στοιχεία της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, για το έτος αναφοράς προκύπτει ότι το ακίνητο δεν ήταν σε χρήση (κενό διαμέρισμα, κενή μονοκατοικία) το εν λόγω φορολογικό έτος, για την πιστοποίηση της κύριας χρήσης κατοικίας θα χρησιμοποιηθούν αντίστοιχα δικαιολογητικά ενός εκ των δύο προηγούμενων φορολογικών ετών.
6. Σε περίπτωση που η κατοικία έχει αποκτηθεί πρόσφατα, θα ζητηθεί έγγραφη δέσμευση για την κύρια χρήση της κατοικίας.
7. Δεν είναι επιλέξιμες κατοικίες με χρήση βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb).
8. Υποβολή και εκκαθάριση δήλωσης για το τελευταίο φορολογικό έτος. Σε περίπτωση που στα φορολογικά στοιχεία του αιτούντα υπάρχουν εκκρεμότητες που αφορούν τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος (Ε1), θα πρέπει να γίνει εκκαθάριση πριν την υποβολή της αίτησης. Επισημαίνεται ότι στα έντυπα φορολογίας, μίσθωσης ακινήτων και περιουσιακής κατάστασης θα πρέπει να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας.
9. Θα πρέπει να ελεγχθεί το Ε9 του δικαιούχου και να διορθωθεί αν χρειαστεί με τα σωστά τετραγωνικά και να αναγράφεται ορθά ο αριθμός παροχής ηλεκτρικής ενέργειας στο Ε9.
10. Σε περίπτωση όπου υπάρχουν πολλοί συγκύριοι και η χρήση της κύριας κατοικίας γίνεται από κάποιον από αυτούς, δικαίωμα υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα έχει μόνον ο συγκύριος που ιδιοκατοικεί και λαμβάνει το αντίστοιχο κλιμακωτό ποσοστό ανά εισοδηματική κατηγορία.
11. Σε περίπτωση όπου η χρήση κατοικίας γίνεται από τρίτο πρόσωπο – μη συγκύριο, (δωρεάν παραχώρηση /ενοικίαση), δικαίωμα υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα έχει οποιοσδήποτε εκ των επικαρπωτών – πλήρων κυρίων (όχι ο ψιλός κύριος), και λαμβάνει το αντίστοιχο κλιμακωτό ποσοστό ανά εισοδηματική κατηγορία.
12. Το ποσοστό επιχορήγησης αφορά στον επιλέξιμο προϋπολογισμό παρεμβάσεων. Για το υπόλοιπο ποσοστό έως το 100% του επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων, υφίσταται η δυνατότητα χορήγησης δανείου με επιδότηση επιτοκίου, στη βάση σχετικού αιτήματος του Ωφελούμενου.

• Ποιές είναι οι προϋποθέσεις για την υποβολή αιτήσεων;

Για κάθε επιλέξιμη κατοικία (μονοκατοικία, μεμονωμένο διαμέρισμα) του τρέχοντος Προγράμματος πρέπει να υποβληθεί μία (1) μόνον αίτηση. Κατοικίες που επιδοτήθηκαν από τα προηγούμενα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης, δεν θα έχουν δικαίωμα υποβολής στο νέο πρόγραμμα.

Επισημαίνεται ότι καμία δαπάνη δεν θα πρέπει να έχει λάβει ενίσχυση από άλλο χρηματοδοτικό μέσο ή άλλα ευρωπαϊκά ή εθνικά προγράμματα, όπως για παράδειγμα το «Ανακυκλώνω – Αλλάζω θερμοσίφωνα» ή το «Ανακυκλώνω – Αλλάζω συσκευή».

• Πώς θα αξιολογηθούν οι αιτήσεις;

Η αξιολόγηση των προτάσεων θα γίνεται με βασικό κριτήριο τις βαθμοημέρες θέρμανσης και με προτεραιοποίηση τις ψυχρότερες περιοχές.

Είναι δηλαδή ένα μοντέλο παρόμοιο με εκείνο που εφαρμόζεται και για το επίδομα θέρμανσης. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι αιτήματα που αφορούν περιοχές με χαμηλότερες θερμοκρασίες λόγω γεωγραφικής θέσης (π.χ. Β. Ελλάδα) θα επιδοτούνται περισσότερο και θα έχουν προτεραιότητα στο νέο πρόγραμμα, εφόσον φυσικά πληρούν και τα υπόλοιπα κριτήρια.

Πηγή: taxydromos.gr